Xã Yên Bình có 7 di tích, có 1 di tích lịch sử; 5 di tích kiến trúc nghệ thuật; 1 di tích danh lam thắng cảnh trong đó có di tích Đình Đồng Bụt được xếp hạng di tích cấp tỉnh năm 2021 (Quyết định số 2141/QĐ-UBND ngày 31/10/2021 của UBND tỉnh) và 6 di tích nằm trong danh mục kiểm kê của tỉnh.

Di tích Đình Đồng Bụt

Di tích đình Đồng Bụt hiện nay có vị trí tọa lạc ở khu nền đất cũ, với diện tích 1.263,2m2. Bao quanh di tích là cánh đồng trồng màu và trồng lúa của nhân dân. Di tích đình Đồng Bụt gồm các hạng mục công trình: Tòa Đại đình, điện Tam bảo, nhà phụ trợ, sân khấu, sân đình... đều nằm trong khuôn viên tường bao bảo vệ di tích, lối ra vào di tích là một cổng nghi môn duy nhất.

- Các công trình thờ tự tại di tích gồm:

+ Tòa Đại đình: Được xây dựng theo kiến trúc hình chữ Đinh (J), diện tích 123m2.  Cửa đình quay hướng Tây Nam, gồm 01 cửa chính ở giữa và 02 cửa phụ ở hai bên, là nơi thờ thần Cao Sơn.

+ Điện Tam bảo: Kiến trúc hình chữ Nhất (-), trong điện thờ là hệ thống tượng pháp thờ Phật bằng gỗ, sơn son thếp vàng.

- Về sinh hoạt văn hóa gắn liền với di tích: Di tích Đình Đồng Bụt là nơi sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh, cầu phúc, cầu lộc, cầu may mắn của nhân dân trong vùng và du khách thập phương vào các ngày rằm, mùng một hàng tháng. Hàng năm, cứ vào ngày Mùng chín tháng Giêng âm lịch, làng lại mở hội đình (ngày hội lớn nhất trong năm, cũng được coi là Hội lồng tồng).

Ngoài ra tại đình còn có các lễ khác diễn ra trong năm như: Lễ vào hè tổ chức vào rằm tháng tư, lễ Vu Lan vào rằm tháng bảy, lễ cuối năm vào cuối tháng mười một âm lịch. Tuy nhiên các hoạt động diễn ra trong những ngày này chỉ với quy mô nhỏ, lễ dâng cúng cũng đơn giản hơn.

Ảnh: Di tích Đình Đồng Bụt

Về giá trị

Giá trị lịch sử: Di tích đình Đồng Bụt là một chứng tích lịch sử văn hóa gắn liền với vị thành hoàng Cao Sơn Đại Vương thuộc triều đại vua Hùng. Trải qua quá trình thời gian và lịch sử, di tích đã trở thành nơi thờ tự ngài, các triều vua Việt Nam đã phong mỹ tự và tôn ngài là thần: Cao Sơn Đại Vương, nguyên tặng Khắc Tĩnh Dực Bảo Trung Hưng Thượng Đẳng Thần, cùng cầu mong ngài luôn phù trợ bảo vệ quê hương, đất nước, bảo vệ che chở cho nhân dân được bình yên, ấm no, hạnh phúc. Hình ảnh ngài Cao Sơn đã luôn là biểu tượng nêu cao truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết, sẵn sàng xả thân vì nước, sẵn sàng đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên trên lợi ích riêng tư, giữ sự bình yên của dân tộc. Lòng yêu nước và tinh thần đoàn kết dân tộc của ngài đã tạo nên sức mạnh to lớn, góp phần gìn giữ vững chắc biên cương trong lịch sử dân tộc. Các tư liệu, sắc phong và truyền thuyết dân gian còn lưu giữ tại di tích là các thông tin chứa đựng những giá trị lịch sử quan trọng và trở thành nguồn tư liệu quý giá trong việc tìm hiểu về lịch sử cội nguồn của dân tộc ta và vùng đất thiêng liêng của tổ quốc trong truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của các thế hệ cha ông đi trước...

Giá trị văn hóa

Đình Đồng Bụt hiện nay là một điểm di tích sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh của nhân dân gắn liền với nhiều giá trị lịch sử, văn hóa có ý nghĩa tốt đẹp; là một địa chỉ lịch sử và văn hóa có tác dụng cho các hoạt động tuyên truyền, giáo dục sâu sắc tinh thần yêu nước, khơi dậy lòng tự hào dân tộc tới thế hệ mai sau.

Giá trị khoa học

Những dấu tích để lại và các tư liệu liên quan còn lưu giữ tại di tích giúp chúng ta nghiên cứu và rút ra rất nhiều giá trị mang ý nghĩa lịch sử cội nguồn xa xưa của cộng đồng dân tộc, lịch sử cư trú tộc người, các phong tục tập quán, lễ nghi và các công trình kiến trúc nghệ thuật,…thể hiện rõ được sự giao thoa văn hóa giữa các vùng miền trong cả nước. Trong đó có những câu chuyện, truyền thuyết dân gian mà nhiều thế hệ đi trước đã gửi gắm lại. Đó là những tài liệu quý bổ trợ cho những tư liệu lịch sử, trong một số trường hợp những giá trị lịch sử được hé mở qua các truyền thuyết về các vị thần sẽ là định hướng cho việc tiếp cận của lịch sử và bản chất trở về cội nguồn của con người ở mọi thời đại.

Giá trị thẩm mỹ

Di tích đình Đồng Bụt là một trong những công trình kiến trúc tín ngưỡng có giá trị về mặt kiến trúc nghệ thuật, mỹ thuật, là một thắng cảnh đẹp, là điểm đến hấp dẫn thu hút du khách tới tham quan, hành lễ.

Với những giá trị trên của di tích, đình Đồng Bụt đã và đang trở thành điểm đến lý tưởng của nhân dân trong vùng và du khách thập phương đến để thỏa mãn nhu cầu văn hóa tâm linh, hướng tâm hồn mình đến chốn linh thiêng và trân trọng những tinh hoa lịch sử truyền thống của dân tộc Việt, để từ đó tiếp tục duy trì gắn kết tinh thần của cộng đồng, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam.